Thursday, May 30, 2013

ความจนกับความรู้สึกว่าจน

โดนครอบงำให้เป็นแค่ผู้บริโภคมาตั้งแต่เด็กๆ แล้วจะเป็นอิสระได้ยังไง?
ใครรู้สึกว่าตัวเอง "จน" บ้างยกมือขึ้น

ผมเชื่อว่าต่อคำถามข้างต้นนี้จะทำให้คนเกือบทั้งหมด ยกมือกันเป็นแถว ไม่เว้นแม้แต่คนที่มีรถขับ มีบ้านอยู่ มีเงินเป็นล้านๆก็ตาม

เพราะอะไร? เกิดจากอะไร? ทำไมเราถึงยังรู้สึก"จน" อยู่ แม้เราจะมีข้าวกินอิ่ม 3 มื้อ มีบ้านอยู่ มีรถขับก็ตาม?


ความรู้สึก"จน"ที่ว่านี้เป็นมายาภาพที่ผู้ผลิตสินค้าและบริการทั้งหลายร่วมมือกันสร้างขึ้น เพื่อให้เรารู้สึกว่าชีวิตยังไม่ดีพอ โดยสร้างเงื่อนไขว่า ถ้าจะให้ชีวิตดีพอก็ต้องเป็นแบบที่เขานำเสนอในโฆษณาสินค้าถึงจะเรียกว่าดีจริง

Monday, May 20, 2013

ความล่มสลายแห่งวิถีปัจเจกนิยม

ผมเห็นบ้านเศรษฐีหลายหลังมีรั้วสูง กะคร่าวๆน่าจะประมาณ 4 เมตร มีรั้วลวดหนามอยู่ข้างบนกำแพงอีกทีหนึ่ง มีกล้องวงจรปิดทั้งในและนอกตัวบ้าน มีหมาดุๆไว้เฝ้าบ้าน ลูกกรงเหล็กแน่นหนาจนนึกไม่ออกว่าจะมีไอ้บ้าที่ไหนกล้าเข้าไปขโมยของ ทั้งหมดนี้ทำให้ผมแปลกใจว่านี่โลกเราเจริญกันขนาดต้องสร้างคุกขังตัวเองกันขนาดนี้เลยหรือ? นี่เรากำลังอยู่ในยุคบ้านป่าเมืองเถื่อนหรือยังไง? ทั้งๆที่มองไปรอบๆตัวมีแต่ความเจริญ

ไม่แค่รั้วบ้านเท่านั้นนะครับที่สูงจนใจหาย แต่ความเป็นปัจเจกของผู้คนสมัยนี้ก็สูงจนทำให้คนมากมายแปลกแยกออกจากเพื่อนบ้านจนแทบจะกลายเป็นคนแปลกหน้ากันไปเลย บางบ้านอยู่ติดกันยังไม่รู้จักกันเลยก็มี หรือดีไม่ดี แค่เราเผลอไปมองหน้าใครบางคนก็อาจจะถูกฆ่าเอาได้ง่ายๆ มันบ้ากันขนาดนี้แล้วจริง

วิถีแห่งปัจเจกนิยมนี่แหละครับคือต้นเหตุของปรากฏการณ์ตัวใครตัวมันที่เกิดขึ้นในสังคมทุกวันนี้

Monday, May 6, 2013

การผูกขาดแฝงในระบบทุนนิยม

ว่ากันตามอุดมคติของระบบทุนนิยมแล้ว ทุนนิยมคือระบบการค้าเสรีที่ไม่มีขีดจำกัด มีการแข่งขันกันอย่างเสรีเปิดเผยไม่ปิดกั้น โอกาสทางธุรกิจจึงเป็นของทุกคนไม่ว่าจะรวยจะจน และเชื่อกันว่าการแข่งขันเสรีนี่เองที่จะทำให้ไม่มีการผูกขาดขึ้นในระบบ เพราะจะมีธุรกิจหน้าใหม่ๆเข้ามาท้าชิงตำแหน่งที่หนึ่งเสมอ

แต่ในความเป็นจริงแล้ว เมื่อธุรกิจเติบ "ใหญ่" ถึงจุดหนึ่ง ทฤษฎีข้างต้นก็จะใช้ไม่ได้อีกต่อไป เพราะบริษัทนั้นจะครอบคลุมปัจจัยความจำเป็นในชีวิตประจำวันของผู้คนไปเกือบจะหมดทุกเรื่อง ซึ่งคนในระบบทุนนั้นถูกเลี้ยงดูและสอนกันมาแบบให้พึ่งพาระบบด้วยการซื้อและบริโภคอยู่แล้ว จึงทำให้เกิดความจำเป็นที่จะต้องพึ่งพาบริษัทผลิตสินค้าเหล่านั้นจนเกิด "การผูกขาดแฝง" ขึ้น ชนิดที่กฏหมายทำอะไรไม่ได้ ตัวอย่างก็เช่นบริษัทผลิตปิโตรเลี่ยมและน้ำมันยี่ห้อหนึ่งที่กำลังถูกโจมตีอย่างหนักในโลกไซเบอร์นั่นเอง

นอกจากการผูกขาดแฝงในลักษณะสร้างเงื่อนไขความจำเป็นให้เกิดกับผู้บริโภคแล้ว บริษัทยักษ์เหล่านี้ก็ยังมีวิธีการอีกมากมายที่จะผูกขาดช่องทางหารายได้ต่างๆ จนธุรกิจรายย่อยที่อยู่ในตลาดเดียวกันไม่สามารถยืนอยู่ได้ เช่น การบังคับขายเหล้าพ่วงเบียร์เพื่อให้เบียร์ยี่ห้อใหม่ได้เกิดในตลาด หรือ โมเดิร์นเทรดเรียกเก็บค่าวางสินค้าบนชั้นวางและรีดค่าทำโปรโมชั่นและของแถมอีกมากมาย โดยที่โมเดิร์นเทรดเหล่านี้ไม่ต้องออกเงินเลย ทำให้ผู้ผลิตรายย่อยแทบจะไม่มีกำไรและไม่มีทางเลือกอื่นที่จะกระจายสินค้าของตนไปสู่ผู้บริโภควงกว้าง อีกตัวอย่างหนึ่งก็เช่น เครือร้านอาหารใหญ่รายหนึ่งสามารถที่จะกดดันห้างสรรพสินค้าไม่ให้รับผู้ค้าที่ทำธุรกิจแบบเดียวกับตนเข้ามาตั้งร้านแข่งในห้างเดียวกันได้